ĐÁNH GIÁ TÍNH CHỐNG CHỊU BỆNH CHẾT HÉO  CỦA CÁC GIỐNG KEO LAI, KEO LÁ TRÀM VÀ KEO TAI TƯỢNG  BẰNG NHIỄM BỆNH NHÂN TẠO Ở VƯỜN ƯƠM

Trần Thanh Trăng; Trần Anh Tuấn; Nguyễn Văn Nam; Bùi Quang Tiếp; Phạm Thị Thủy; Nguyễn Hoài Thu; Nguyễn Thị Minh Hằng; Nguyễn Thị Minh Hằng; Hà Huy Nhật; Ngô Văn Chính; Lê Sơn; Lê Sơn; Nguyễn Đức Kiên

Từ khóa:

Ceratocystis, keo lai,, Keo lá tràm, Keo tai tượng,, nhiễm bệnh nhân tạo

Tóm tắt

Các loài Keo lá tràm (Acacia auriculiformis), Keo tai tượng (A. mangium)
và keo lai là những loài cây trồng rừng chính ở Việt Nam, với diện tích trên
1,5 triệu ha. Hiện nay nhiều diện tích rừng trồng keo, đặc biệt là keo lai và
Keo tai tượng ở Việt Nam đang bị nấm Ceratocystis manginecans tấn công,
gây chết héo ở nhiều tỉnh trên cả nước. Việc tuyển chọn và trồng các dòng
keo vừa có tính trạng sinh trưởng nhanh và vừa có tính trạng kháng bệnh
hoặc chống chịu bệnh chết héo là việc làm cần thiết. Một thí nghiệm nhiễm
bệnh nhân tạo nhiễm nấm gây bệnh chết héo C. manginecans lên cây con
của ba dòng Keo lá tràm, bốn dòng keo lai giống Tiến bộ kỹ thuật, sáu
dòng keo lai giống Quốc gia, sáu gia đình Keo tai tượng, hạt thu từ vườn
giống hữu tính thế hệ 2 và 44 dòng keo lai mới được chọn tạo ở vườn ươm
của Viện Khoa học Lâm nghiệp Việt Nam nhằm chọn ra các giống keo có
khả năng kháng/chống chịu với nấm gây bệnh chết héo. Sau 45 ngày nhiễm
bệnh, kết quả cho thấy hai dòng Keo lá tràm Clt18 và Clt19 có khả năng
kháng bệnh chết héo ở cấp bệnh C0 cao hơn (p<0,001) so với các gia đình
Keo tai tượng ở cấp bệnh C3. Trong khi đó, chiều dài vết bệnh của các
dòng keo lai nằm trong khoảng chiều dài vết bệnh của các dòng Keo lá
tràm và các gia đình Keo tai tượng. Trong số các dòng keo lai, dòng BV10
và bốn dòng mới chọn tạo (102, BV316, BV567 và 92/1) có chiều dài vết
bệnh tương đương (p<0,001) với chiều dài vết bệnh của các dòng Keo lá
tràm ở cấp bệnh C0. Tỷ lệ cây chết của các dòng/gia đình keo có tương
quan với chiều dài vết bệnh trên thân cây (R
2
= 0,77 - 0,82). Các dòng keo
lai có khả năng kháng bệnh chết héo ở cấp bệnh C0 là những giống keo
tiềm năng cho phát triển trồng rừng keo trong tương lai.

Tài liệu tham khảo

1. Brawner, J., Japarudin, Y., Lapammu, M., Rauf, R., Boden, D. & Wingfield, M. J., 2015. Evaluating the inheritance of Ceratocystis acaciivora symptom expression in a diverse Acacia mangium breeding population. Southern Forests, 77, 83 - 90.

2. Brawner, J., Chi, N. M., Chi, N., Glen, M., Mohammed, C., Thu, P. Q. & Kien, N. D., 2020. Tolerance ofAcacia populations following inoculation with the Ceratocystis canker and wilt pathogen in Vietnam. Tree Genetics & Genomes, 16.

3. Chen, S., Wyk, M. V., Roux, J., Wingfied, M. J., Xie, Y. & Zhou, X., 2013. Taxonomy and pathogenicity of Ceratocystis species on Eucalyptus trees in South China, including C. chinaeucensis sp. nov. Fungal Diversity, 58, 267 - 279.

4. Chi, N. M., Nhung, N. P., Trang, T. T., Thu, P. Q., Hinh, T. X., Nam, N. V., Quang, D. N. & Dell, B., 2019. First report of wilt disease in Dalbergia tonkinensis caused by Ceratocystis manginecans. Australasian Plant Pathology.

5. Fourie, A., Wingfield, M. J., Wingfield, B. D., Thu, P. Q. & Barnes, I., 2016. A possible centre of diversity in South East Asia for the tree pathogen, Ceratocystis manginecans. Infection, Genetics and Evolution, 41, 73 -83.

6. Glass, N. L. & Donaldson, G. C., 1995. Development of primer sets designed for use with the PCR to amplify conserved genes from filamentous ascomycetes. Applied and Environmental Microbiology, 61, 1323 - 1330.

7. Hà Huy Thịnh, Lê Đình Khả, Phí Hồng Hải, Nguyễn Đức Kiên, Đoàn Thị Mai & Quang, T. H., 2011. Chọn tạo giống và nhân giống cho một số loài cây trồng rừng chủ yếu, tập 3, NXB Nông nghiệp, Hà Nội, 158 tr.

8. Lê Đình Khả, Harwood, C. E., Kien, N. D., Baltunis, B. S., Hai, N. D. & Thinh, H. H., 2012. Growth and wood basic density of acacia hybrid clones at three locations in Vietnam. New Forests, 43, 13 - 29.

9. Nambiar, E. K. S., Harwood, C. E. & Kien, N. D., 2015. Acacia plantations in Vietnam: research and knowledge application to secure a sustainable future. Southern Forests, 77, 1 - 10.

10. Nguyễn Hoàng Nghĩa, Phạm Quang Thu & Nguyễn Minh Chí, 2013. Đánh giá sinh trưởng và chỉ số bệnh của các dòng keo lai và Keo lá tràm mới được công nhận những năm gần đây. Tạp chí Khoa học Lâm nghiệp, 3, 2845 - 2853.

11. Phạm Quang Thu, Đặng Như Quỳnh & Bernard Dell, 2012. Nấm Ceratocystis sp. gây bệnh chết héo các loài keo (Acacia spp.) gây trồng ở nhiều vùng sinh thái trong cả nước. Tạp chí Bảo vệ Thực vật, 5, 24 - 30.

12. Phạm Văn Chương, 2012. Nâng cao độ cứng bề mặt của ván sàn gỗ công nghiệp bằng dimetila dihydroxyl etylen urê (DMDHEU). Tạp chí Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, 2, 84 - 90.

13. Tarigan, M., Roux, J., Van Wyk, M., Tjahjono, B. & Wingfield, M. J., 2011. A new wilt and die - back disease of Acacia mangium associated with Ceratocystis manginecans and C. acaciivora sp. nov. in Indonesia. South African Journal of Botany, 77, 292 - 304.

14. Tarigan, M., Yuliarto, M., Gafur, A., Yong, W. C. & Sharma, M., 2016. Other Acacia species as source of resistance to Ceratocystis. In: International Workshop on Ceratocystis in tropical hardwood plantations, Yogakarta, Indonesia, 15th- 18thFebruary 2016, 13 pp.

15. Trần Thị Thanh Tâm, Phạm Quang Thu & Nguyễn Minh Chí, 2017. Nghiên cứu đặc điểm sinh học của nấmCeratocystis manginecans gây bệnh chết héo Keo tai tượng tại tỉnh Thái Nguyên. Tạp chí Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, 21, 94 - 99.

16. Trang, T. T., Eyles, A., Davies, N. W., Glen, M., Ratkowsky, D. & Mohammed, C. L., 2018. Screening for host responses in Acacia to a canker and wilt pathogen, Ceratocystis manginecans. Forest Pathology, 48, e12390.