CƠ CHẾ  DUY TRÌ ĐA DẠNG LOÀI CÂY GỖ  TRONG RỪNG LÁ RỘNG THƯỜNG XANH Ở KHU VỰC IA-MƠR, TỈNH GIA LAI

Nguyễn Văn Quý; Nguyễn Văn Hợp; Nguyễn Thanh Tuấn; Bùi Mạnh Hưng; Nguyễn Hữu Thế

Từ khóa:

Cấu trúc đa dạng, cơ chế cùng tồn tại, loài lân cận, mô hình ISAR,, thực vật thân gỗ

Tóm tắt

Tìm hiểu các cơ chế duy trì đa dạng sinh học của các khu rừng nhiệt đới là một trong những trọng tâm của nghiên cứu sinh thái quần xã. Bài báo này công bố kết quả nghiên cứu mối quan hệ giữa loài và diện tích (ISAR) của các loài cây gỗ trong rừng lá rộng thường xanh ở khu vực Ia Mơr, tỉnh Gia Lai. Dữ liệu nghiên cứu được thu thập từ tất cả các cây có đường kính ngang ngực (dbh) ≥ 2,5 cm trong ô tiêu chuẩn điển hình tạm thời (OTC) 2 ha (100 × 200 m). Các mô hình ISAR đã được xây dựng thông qua Package ‘idar’ trên phần mềm R phiên bản 4.1.1 để phân tích ảnh hưởng của một loài đối với cấu trúc đa dạng loài của quần xã. Kết quả nghiên cứu chỉ ra rằng, mật độ và kích thước cá thể của một loài có ảnh hưởng đối với cấu trúc đa dạng loài lân cận. Trong các giai đoạn sống, cây non có ảnh hưởng thúc đẩy đa dạng loài lân cận nhiều hơn so với cây sào và cây thành thục. Các loài trung lập chiếm ưu thế về số lượng so với các loài thúc đẩy và kìm hãm đa dạng, chiếm 61 - 94% tổng số loài được phân tích. Từ những kết quả đã thu được, nghiên cứu này đã phát hiện sự cạnh tranh bất đối xứng của cây rừng ở các giai đoạn sống khác nhau và sự chiếm ưu thế của các loài trung lập trong quần xã rừng là các quá trình đã điều chỉnh cấu trúc đa dạng loài cây gỗ trong quần xã thực vật ở khu vực nghiên cứu.

Tài liệu tham khảo

1. Ban Quản lý rừng phòng hộ Ia Meur, 2020. Báo cáo công tác Quản lý, bảo vệ rừng tại Ban Quản lý rừng phòng hộ Ia Meur, tỉnh Gia Lai năm 2020.

2. Ben-Said, M., 2021. Spatial point-pattern analysis as a powerful tool in identifying pattern-process relationships in plant ecology: an updated review. Ecology process, 10(56): 1 - 23.

3. Chave, J., 2004. Neutral theory and community ecology. Ecology letters, 7(7): 241 - 253.

4. Chesson, P., 2000. General theory of competitive coexistence in spatially varying environments. Theortical population biology, 58(3): 211 - 237.

5. Gong, G.Q., Huang, Z.L., Huang, J.X., Ye, W.H., Cao, H.L., Lian, J.Y. and Lin, G.J., 2011. How individual species structure the community in Dinghu Mountains 20 ha forest plot? Ecology and Environmental Sciences, 20: 991 - 995.

6. Nguyen Hong Hai and Cao Thi Thu Hien, 2019. Spatial associations and species diversity of tropical broadleaved forest, Gia Lai province. Journal of Forestry Science and Technology, no. 8/2019: 41 - 49.

7. Nguyen Hong Hai and Nguyen Minh Quang, 2019. Individual species area relationship of tropical tree species after selective logging regimes in Truong Son Forest Enterprise, Quang Binh province. Journal of Forestry Science and Technology, no. 7/2019: 25 - 34.

8. Phạm Hoàng Hộ, 1999 - 2003. Cây cỏ Việt Nam (tập 1 - 3), tái bản lần thứ 2. NXB Trẻ, Hà Nội.

9. Trần Hợp, 2002. Cây gỗ Việt Nam. NXB Nông nghiệp, Hà Nội.

10. Illian, J. and Burslem, D., 2007. Contributions of spatial point process modelling to biodiversity theory. Journal de la société française de statistique, 148(1): 9 - 29

11. Kew science, 2021. <http://www.plantsoftheworldonline.org>. Accessed October 2021.

12. Law, R., Illian, J., Burslem, D.F.R.P., Gratzer, G., Gunatilleke, C.V.S. and Gunatilleke, I.A.U.N., 2009. Ecoogical information from satial patterns of plants: Insights from point process theory. Journal of Ecology, 97(4): 616-628.

13. Lieberman, M., Lieberman, D., 2007. Nearest-neighbor tree species combinations in tropical forest: the role of chance, and some consequences of high diversity. Oikos, 116(3): 377 - 386.

14. Loosmore, N.B. and Ford, E.D., 2006. Statistical inference using the G or K point pattern spatial statistics. Ecology, 87(8): 1925 - 1931.

15. Ma, Z.Y., Shi, L., Wu, X.J. and Zhang, C.Y., 2014. Maintaining mechanism of tree diversity in a secondary conifer and broadleaf mixed forest in Changbai Mountains. Journal of Beijing Forestry University, 36(6): 93 - 98.

16. Perry, G.L.W., Miller, B.P. and Enright, N.J., 2006. A comparison of methods for the statistical analysis of spatial point patterns in plant ecology. Plant Ecology, 187, 59 - 82.

17. Petritan, I.C., Marzano, R., Petritan, A.M. and Lingua. E., 2014. Overstory succession in a mixed Quercus petraea-Fagus sylvatica old growth forest revealed through the spatial pattern of competition and mortality.

Forest Ecology and Management 326: 9 - 17.

18. R Development Core Team, 2021. R: A Language and Environment for Statistical Computing. R Foundation for Statistical Computing. <http://www.r-project.org/>.

19. Rayburn, A.P. and Wiegand, T., 2012. Individual species-area relationships and spatial patterns of species diversity in a Great Basin, semi-arid shrubland. Ecography, 35(4): 341 - 347.

20. Ricklefs, R.E., 1987. Community diversity relative roles of local and regional process. Science, 235(4785): 167 - 171.

21. Stokes, C.J. and Archer, S.R., 2010. Niche differentiation and neutral theory: an integrated perspective on shrub assemblages in a parkland savanna. Ecology, 91(4): 1152 - 1162.

22. Nguyễn Hải Tuất và Nguyễn Trọng Bình, 2005. Khai thác và sử dụng SPSS để xử lý số liệu nghiên cứu trong Lâm nghiệp. NXB Nông nghiệp.

23. Weine, R.S., 1990. Asymmetric competition in plant populations. Trends in Ecology ＆ Evolution, 5(11): 360 - 364.

24. Wiegand, T. and Moloney, K.A., 2004. Rings, circles, and null-models for point pattern analysis in ecology. Oikos, 104(2), 209 - 229.

25. Wiegand, T., Gunatilleke, C.V.S., Gunatilleke, I.A.U.N. and Hut, A., 2007. How individual species structure diversity in tropical forests. PNAS, 104(48): 19029 - 19033.

26. World flora online, 2021. <http://104.198.148.243 >. Accessed October 2021.

27. Wright, S.J., 2002. Plant diversity in tropical forests: a review of mechanisms of species coexistence. Oecologia, 130(1): 1 - 14.

28. Yang, J., Swenson, N.G., Cao, M., Chuyon, G.B., Ewango, C.E.N., Howe, R., Kenfack, D., Thomas, D., Wolf, A. and Lin, L., 2013. A Phylogenetic perspective on the individual species -area relationship in temperate and tropical tree communities. PLoS One, 8(5): e63192．

29. Zhang, Y.U., Jin, W.B., Gao, L.S. and Zhao, X.H., 2014. Scale dependent structuring of spatial diversity in two temperate forest communities. Forest Ecology and Management, 316(15): 110 - 116.

30. Zhang, M.J., 2011. Research on intraspecific and interspecific interactions of plant communities in arid regions based on spatial pattern. PhD thesis, Nanjing University.