SURVEY ON THE COMPOSITION AND VALUE OF MEDICINAL PLANTS FOR TREATING EYE DISEASES ACCORDING TO THE EXPERIENCE OF THE KHMU ETHNIC COMMUNITY IN SOP COP SPECIAL-USE FOREST, PROTECTION AREA, SON LA PROVINCE
DOI:
https://doi.org/10.70169/VJFS.1097Keywords:
Ethnobotany, medicinal plants for eyesight, Khmu, Sop Cop Special - use Forest - Son LaAbstract
This study was conducted to evaluate the composition of medicinal plants used by the Khmu ethnic community to treat eye diseases in the Special - use Forest, Sop Cop Protection Area, Son La province. Using traditional botanical research methods, it was conducted from July 2023 to March 2025. The results obtained 41 medicinal plant species belonging to 37 genera, 24 families of the Magnolia phylum. There are 4 families with the most species. 10 species have UV ≥ 0.80. The life form of plants used to treat eye diseases is constructed as follows: SB = 46.34Ph + 14.63Th +12.20Cr + 9.76Hm + 4.88Ch. Regarding geographical factors, there are 5 main geographical factors: the highest is tropical accounting for 60.98%, followed by Intertropical accounting for 17.07%, paleotropical, temperate and cultivated land accounting for 7.32%. The habitat of plant species is mainly in home garden habitat (symbol e) where the highest number of species is recorded, with 22 species (accounting for 53.66%) followed by swidden fields (h) with 9 species (21.95%); impacted forests (a) and rice fields are habitats with 8 species (19.51%); Finally, shrubland (c) with 4 species (accounting for 9.76%), limestone mountain forests (b) are the habitats that record the lowest number of species, with only 3 species (accounting for 7.31%). The medicinal plants used by the Khmu ethnic group are different to treat 11 groups of diseases, of which the medicinal plants used to treat pink eye account for the highest proportion of species, 16 species (39.02%). The parts used to make tobacco are the most used, accounting for 48.78%. The distribution of medicinal plants is in habitats such as: forests, fields, roadsides, home gardens, shrub beds, and moist streams. One medicinal plant species (accounting for 2.44%) has been identified as being at risk of being threatened, listed in the Vietnam Red Book (2007) and in Decree 84/2021/ND-CP. This is a species with a small number of individuals, so priority policies for conservation and development are needed.
References
1. Phạm Quỳnh Anh, Trần Thế Bách, Vũ Thị Liên, 2016. Đa dạng cây thuốc thuộc ngành Ngọc Lan (Magnoliophyta) tại Khu Bảo tồn Thiên nhiên Tà Xùa tỉnh Sơn La. Tạp chí Khoa học, Đại học Quốc gia Hà Nội. Khoa học Tự nhiên và Công nghệ. Tập 32.Số 1- 2016.tr. 8- 13.
2. Nguyễn Tiến Bân (Chủ biên), 2005. Danh lục các loài thực vật Việt Nam (Tập 2). Nhà xuất bản Nông nghiệp, Hà Nội. 1248 trang.
3. Lê Trần Chấn, 1999. Một số đặc điểm cơ bản của hệ thực vật Việt Nam. NXB Khoa học và Công nghệ, 307 trang.
4. Phạm Hoàng Hộ, 2000. Cây cỏ Việt Nam. NXB Trẻ, Tp. Hồ Chí Minh, tập 3, 1020 trang (597 - 735).
5. Bộ Khoa học và Công nghệ, Viện Khoa học và Công nghệ Việt Nam, 2007: Sách Đỏ Việt Nam, Phần II - Thực vật. NXB Khoa học tự nhiên và Công nghệ, Hà Nội, 611 tr.
6. Báo cáo quy hoạch bảo tồn và phát triển bền vững khu rừng đặc dụng Sốp Cộp đến năm 2020. Trung tâm Quy hoạch và Thiết kế Nông Lâm nghiệp Sơn La, 95 trang, 2013.
7. Brummitt RK, 1992. Vascular plant families and genera, Royal Botanic Gardens, Kew.
8. Võ Văn Chi, 2012. Từ điển cây thuốc Việt Nam, tập 1: 1675 tr, tập 2: 1541 tr. NXB Y học Hà Nội.
9. Chính phủ nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, 2021. Nghị định 84/2021/NĐ-CP, ngày 22 tháng 09 năm 2021, về quản lý thực vật rừng, động vật rừng nguy cấp, quý hiếm và thực thi công ước về buôn bán quốc tế các loài động vật, thực vật hoang dã nguy cấp.
10. Gary J. Martin, 2002. Thực vật dân tộc học. Sách về bảo tồn. NXB Nông nghiệp (Bản dịch tiếng Việt), 363 tr.
11. Phạm Hoàng Hộ, 1999 - 2000. Cây cỏ Việt Nam, tập 1-3, NXB Trẻ, Tp. Hồ Chí Minh
12. Trần Thị Thu Huyền, 2013. Nghiên cứu đa dạng cây thuốc ở Khu Bảo tồn Thiên nhiên Sốp Cộp, tỉnh Sơn La (Luận văn thạc sỹ Sinh học).
13. Lê Thị Thanh Hương, Nguyễn Trung Thành, 2016. Nghiên cứu tri thức và kinh nghiệm sử dụng cây thuốc của các dân tộc thiểu số ở tỉnh Thái Nguyên để bảo tồn và phát triển bền vững. Tạp chí Khoa học ĐHQGHN: Khoa học Tự nhiên và Công nghệ, Tập 32, Số 1 (2016) tr. 55-64.
14. Vũ Thị Liên, Nguyễn Thị Tuyền, Lê Thị Thanh Hiếu, 2016. Đa dạng các loài cây thuốc tại xã Long Hẹ thuộc khu rừng đặc dụng Copia huyện Thuận Châu, tỉnh Sơn La. Tạp chí Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tháng 12/2016 tr. 204 - 209 (chuyên đề giống vật nuôi cây trồng tập 2).
15. Vũ Thị Liên, Hù Thị Mé, Hoàng Thị Thanh Hà, 2017. Điều tra cây thuốc và giá trị sử dụng theo kinh nghiệm của dân tộc Mông tại xã Mường Phăng, huyện Điện Biên, tỉnh Điện Biên. Hội nghị khoa học toàn quốc về sinh thái và tài nguyên sinh vật lần thứ, tr.1311-1316.
16. Vũ Thị Liên, Nguyễn Thị Quyên, Đỗ Hữu Thư, 2019. Thành phần loài và dạng sống thực vật cho tinh dầu ở Khu Bảo tồn Thiên nhiên Sốp Cộp, tỉnh Sơn La. Tạp chí Đại học Quốc gia Hà Nội. Tập 35, số 3 (2019) tr. 39- 46.
17. Vũ Thị Liên, Ngô Hoàng Long, Lò Văn Loa, Lò Thị Bích Hậu, 2022. Thành phần loài và giá trị sử dụng cây thuốc theo kinh nghiệm của dân tộc Xinh Mun tại xã biên giới Phiêng Pằn, huyện Mai Sơn, tỉnh Sơn La. Tạp chí khoa học và công nghệ Việt Nam. Tập 64(5) 5.2022, p. 31-35. Doi: 10.31276/VJST.64(5).31-35.
18. Đỗ Tất Lợi, 2005. Những cây thuốc và vị thuốc Việt Nam. NXB Khoa học và kỹ thuật, Hà Nội, 1300 tr.
19. Trần Đình Lý, 1995. 1900 loài cây có ích. NXB Thế giới, Hà Nội, 544tr.
20. Phạm Bình Quyền & Nguyễn Nghĩa Thìn, 2002: Đa dạng sinh học. NXB ĐHQGHN, Hà Nội.
21. Thái Văn Trừng, 1978. Thảm thực vật rừng Việt Nam. NXB Khoa học và Kỹ thuật, Hà Nội, 276tr.
22. Nguyễn Nghĩa Thìn, 2007. Các phương pháp nghiên cứu Thực vật, NXB Đại học Quốc gia Hà Nội, 171 tr.
23. Phạm Đức Thịnh, Nguyễn Tiến Chính, Vũ Thị Liên, Nguyễn Thành Sơn, 2024. Đa dạng thành phần loài và giá trị sử dụng cây thuốc được cộng đồng dân tộc thái sử dụng tại xã Chiềng Mai, huyện Mai Sơn, tỉnh Sơn La. Tạp chí khoa học Lâm nghiệp. Số 2, p. 39 - 47.
24. Asase A., A.A. Oteng-Yeboah, G.T. Odamtten and M.S. Simmonds, Ethnobotanical study of some Ghanaian Anti-Malarial plants, J. of Ethnopharmacology, 99(2) (2005): 273-279. DOI: 10.1016/j.jep.2005.06.020.
25. Ayyanar M. and S. Ignacimuthu, 2005. Traditional knowledge of Kani tribals in Kouthalai of Tirunelveli hills, Tamil Nadu, India, J. Ethnopharmacol, 102(2) (2005): 246-55. DOI: 10.1016/j.jep.2005.06.020.
26. Muthu C., M. Ayyanar, N. Raja and S. Ignacimuthu, 2006. Medicinal plants used by traditional healers in Kancheepuram district of Tamil Nadu, India, J. Ethnobiol Ethnomed, 2 (2006):43. DOI:10.1186/1746-4269-2-43.
27. Yineger H. and D. Yewhalaw, 2007. Traditional medicinal plant knowledge and use by local Healers in Sekoru district, Jimma Zone, Southwestern Ethiopia, J. of Ethnobiology and Ethnomedicine, 3 (2007) 24. DOI: 10.1186/1746-4269-3-24.
28. Vitalini, S., Iriti, M., Puricelli, C., Ciuchi, D., Segale, A., Fico, G. , 2013. Traditional knowledge on medicinal and food plants used in Val San Giacomo (Sondrio, Italy) - An alpine ethnobotanical study. Journal of Ethnopharmacology 145, 517-529. DOI: 10.1016/j.jep.2012.11.024.
29. Xiong Y, Sui X, Ahmed S, Wang Z, Long C, 2020. Ethnobotany and diversity of medicinal plants used by the Buyi in eastern Yunnan, China. Plant Divers 42: 401 - 414. DOI: 10.1016/j.pld.2020.09.004.
