NGHIÊN CỨU PHÁT TRIỂN NGUỒN GEN CÂY GỪNG ĐEN  (Distichochlamys citrea) TẠI VÙNG ĐỒI NÚI THÀNH PHỐ HÀ NỘI

Phạm Thị Kim Hạnh; Hồ Thị Loan; Nguyễn Thị Thu Dung; Nguyễn Thị Duyên

Từ khóa:

Gừng đen (Distichochlamys citrea), đặc điểm sinh học,, quan hệ di truyền,, thành phần hóa học tinh dầu, vùng đồi núi Hà Nội

Tóm tắt

Gừng đen (Distichochlamys citrea) là loài cây dược liệu quý, được phát hiện năm
1995 tại Vườn Quốc gia Bạch Mã. Kết quả đánh giá 38 chỉ tiêu về kích thước các
bộ phận của cây trồng 1 năm tuổi ở vùng đồi núi xã Ba Trại, huyện Ba Vì, thành
phố Hà Nội cho thấy có sự tương đồng với nơi xuất xứ ở Vườn Quốc gia Bạch
Mã. Nghiên cứu mối quan hệ di truyền chi Gừng đen thông qua giải trình tự đoạn
gen Matk và 1 phần gen ITS của 15 mẫu Gừng đen của 3 vùng phân bố đã xác
định được 11 mẫu ở Vườn Quốc gia Bạch Mã, huyện A Lưới thuộc loài
Distichochlamys citrea, 4 mẫu Vườn Quốc gia Vũ Quang thuộc chi Gừng đen
Distichochlamys sp. Kỹ thuật trồng Gừng đen phù hợp ở vùng đồi Ba Vì là vào
mùa xuân, mật độ 6 cây/m
2
, độ che sáng 75%, liều lượng phân bón [0,6 kg Phân
chuồng hoai + 20 mg/lB1 + 20 mg/l humic]/cây hoặc [0,45 kg phân chuồng hoai +
2 g NPKhh tỷ lệ (13N: 21K2O5
:13P2
O)] cho cây sinh trưởng tốt. Đã định danh
được 30 cấu tử trong tinh dầu Gừng đen, thành phần chính là 1,8 - Cineole
(17,37%), Trans-Geraniol (27,89%), nhóm citral (9,51%), nhóm Pinene (8,18%),
Geranyl acetate (9,82%), β-Myrcene (2,06%), α-Terpinene (2,27%), Linalool
(2,29%), β-Sesquiphellandrene (3,91%), endo-Borneol (2,32%), Terpinene-4 - ol
(3,94%) và 1 số cấu tử với hàm lượng thấp hơn, các cấu tử này chiếm hơn 90%
khối lượng tinh dầu và có thể ứng dụng trong dược phẩm, mỹ phẩm, hương liệu

Tài liệu tham khảo

1. Nguyễn Quốc Bình, 2005. Họ Gừng (Zingiberaceae Lindl). Danh mục các loài thực vật Việt Nam. NXB Nông nghiệp, Hà Nội, tập 3: 487 - 508.

2. Lê Khả Tường, 2016. Kỹ thuật canh tác cây Nghệ vàng tại một số vùng trọng điểm phía Bắc. NXB Nông nghiệp, Hà Nội 2016.

3. Phạm Việt Tý, Nguyễn Thị Hoài, Nguyễn Viết Khẩn, Hồ Việt Đức, 2014. Bước đầu nghiên cứu thành phần hóa học của tinh dầu Gừng đen (Distichochlamys citrea) thu hái tại A Lưới - Thừa Thiên Huế, Tạp chí Y Dược học, Trường Đại học Y Dược, Đại học Huế, Số đặc biệt, tr. 43 - 48.

4. Bahare S., Shachi U., Ilkay E. O., 2019. Therapeutic Potential of α- and β-Pinene: A Miracle Gift of Nature, Biomolecules, 9(11): 738.

5. Başer K. H. C., Buchbauer G., 2010. Handbook of essential oils: science, technology, and applications, CRC Press Taylor & Francis Group, pp. 213 - 214.

6. Bingtao Z., Xinbing S., 2019. Molecular targets of β-elemene, a herbal extract used in traditional Chinese medicine, and its potential role in cancer therapy: A review, Biomedicine & Pharmacotherapy.

7. Carnesecchia S., Bras-Goonc R., Bradaiac A., 2004. Geraned a component of plant essential oils, modulates DNA synthesis and potentiales 5 - fluorouracil efficacy on human colon tumor xenografts, Cancer Lett, 215. 53 - 59.

8. Ciftci, O., Oztanir, MN và Cetin, A., 2014. Neuroprotective effects of β-myrcene following global cerebral ischemia/reperfusion-mediated oxidative and neuronal damage in a C57BL/J6 mouse. Neurochem. Res. 39(9), 1717 - 1723.

9. Denyer C. V., Jackson P., Loakes D. M., Ellis M. R., Young D. A., 1994. Isolation of antirhinoviral sesquiterpenes from ginger (Zingiber officinale), J Nat Prod, 57(5), pp. 658 - 662.

10. Eggersdorfer. M., 2000. Terpenes. Ullmann's Encyclopedia of Industrial Chemistry. Weinheim: Wiley-VCH. doi:10.1002/14356007.a26_205.

11. Irina P., Paticia S., Ana C. S., Silva A. M., Eliana B. S., 2018. Linalool bioactive properties and potential applicability in drug delivery systems, Colloids and Surfaces B: Biointerfaces 171 (1): 566 - 578.

12. Joglekar M. M., Panaskar S. N., Arvindekar A. U, 2014. Inhibition of advanced glycation end product formation by cymene-A common food constituent. J. Funct. Foods 2014, 6, 107 - 115.

13. Kress WJ, Prince LM, Williams KJ, 2002. The phylogeny and a new classifcation of the gingers (Zingiberaceae): evidence from molecular data. American Journal of Botany 89(10): 1682 - 1696.

14. Mahesh C., Om P., Ravendra K., Rakesh K. B., Brij B., Mahesh K. and Anil K.P., 2017. β-Selinene-Rich Essential Oils from the Parts of Callicarpa macrophylla and their Antioxidant and Pharmacological Activities . Medicines, 4, 52.

15. Martins H. B., Selis N., 2017. Anti-Inflammatory Activity of the Essential Oil Citral in Experimental Infection with Staphylococcus aureus in a Model Air Pouch, Evidence-Based Complementary and Alternative Medicine.

16. Moteki H., Hibasami H., Yamada Y., Katsuzaki H., Imai K., Komiya T., 2002. Specific induction of apoptosis by 1,8 - cineole in two human leukemia cell lines, but not a in human stomach cancer cell line, Oncol Rep, 9: 757 - 760

17. Newman M.F., 1995. Distichochlamys, a new genus from Vietnam. Edinburgh Journal of Botany 52: 65 - 69. 1995.

18. Ngamriabsakul C, Newman MF, Cronk QCB, 2004. The phylogeny of tribe Zingibereae (Zingiberaceae) based on ITS (nrDNA) and trnL-F (cpDNA) sequences. Edinburgh Journal of Botany 60(3): 483 - 507.

19. Saad S. Dahham, Yasser M. Tabana, Muhammad A. Iqbal, Mohamed B. K. Ahamed, Mohammed O. Ezzat, Aman S. A. Majid, and Amin M. S. A. Majid, 2015. The Anticancer, Antioxidant and Antimicrobial Properties of the Sesquiterpene β-Caryophyllene from the Essential Oil of Aquilaria crassna, 20, 11808 - 11829.

20. Shapira S., Pleban S., Kazanov D., Tirosh P., Arber N., 2016. Terpinen-4 - ol: A Novel and Promising Therapeutic Agent for Human Gastrointestinal Cancers, 11(6).

21. Yen Yen Sam, Atsuko Takano, Halijah Ibrahim, Eliška Záveská, Fazimah, 2016. Azi Borneocola(Zingiberaceae), a new genus from Borneo. PhytoKeys 75: 31 - 55

22. Yeo S., Ali A. Y., Hayward O., Turnham D., 2015. β-Bisabolene, a Sesquiterpene from the Essential Oil Extract of Opoponax (Commiphora guidottii), Exhibits Cytotoxicity in Breast Cancer Cell Lines, Phytotherapy Research 30 (3).

23. Zhang Q. L., Bingmei M F., Zhang J., 2017. Borneol, a novel agent that improves central nervous system drug delivery by enhancing blood-brain barrier permeability, Drug Deliv 24(1):1037 - 1044.

24. https://www.scTHERirect.com/topics/agricestation-and-biological-scatics/geranyl-acetate.