MỘT SỐ DẪN LIỆU VỀ THỰC VẬT  VÀ THĂM DÒ KHẢ NĂNG NHÂN GIỐNG VÔ TÍNH LOÀI  THÌA LÀ HÓA GỖ LEONID (Xyloselinum leonidii Pimenov & Kljuykov) BẰNG HOM

Nguyễn Phương Hạnh; Nguyễn Sinh Khang; Lê Ngọc Diệp; Nguyễn Quốc Bình``; Bùi Thu Hà; Vũ Nguyễn Huyền Trang

Từ khóa:

Giâm cành, IBA, Thìa là hóa gỗ leonid

Tóm tắt

Loài Thìa là hóa gỗ leonid (Xyloselinum leonidii Pimenov & Kljuykov) là loài mới, đặc hữu của Việt Nam, được công bố vào năm 2006 bởi Pimenov & Kljuykov, phân bố ở tỉnh Hà Giang. Đây là loài thực vật thuộc họ Hoa tán (Apiaceae), cây bụi thân gỗ, sống lâu năm, cao 0,5 - 1,8 m, lá kép lông chim 2-3 lần, tập trung ở ngọn cây, xếp xen kẽ, hình tam giác, cuống bẹ dài 1-2 cm; cụm hoa ở đầu cành, đường kính 10 - 11 cm; quả nhẵn, dẹt, dài 6,5 - 6,7 mm, rộng 2,7 - 2,9 mm; phân bố rất rải rác dưới tán rừng núi đá vôi ở độ cao trên
1200 m (a.s.l), mọc trong các kẽ đá có đất, mùn. Hiện nay, loài Thìa là hóa gỗ leonid đang bị suy giảm về số lượng và thu hẹp vùng phân bố do bị khai thác mạnh vì mục đích thương mại. Kết quả giâm hom cho thấy, tỷ lệ vừa nảy mầm
và ra rễ đạt cao nhất 6,7% khi xử lý hom giâm với chất IBA nồng độ 1500 ppm sau 90 ngày giâm trên giá thể 100% cát sạch. Trong khi đó, sau 180 ngày hom giâm vừa nảy mầm và ra rễ khi xử lý chất IBA nồng độ 1000 ppm và 1500 ppm trên cả giá thể 2 (GT2: 50% tro chấu + 30% đất + 20% phân trâu
bò hoai) và giá thể 3 (GT3: 50% chấu tươi + 30% đất + 20% phân trâu bò hoai), nhưng ở giá thể 3 (GT3) sử dụng IBA (1500 ppm) tỷ lệ ra rễ đạt cao nhất là 8,9 chiều dài rễ đạt 5,5 cm, số rễ trung bình đạt 5,6 rễ/hom. Loại hom kề ngọn cho tỷ lệ ra rễ và nảy chồi cao nhất là 10% và chiều cao của chồi đạt 12,3% khi xử lý hom giâm với chất IBA nồng độ 1500 ppm giâm trên giá thể 3 (GT3: 50% chấu tươi + 30% đất + 20% phân trâu bò hoai).

Tài liệu tham khảo

1. Nguyễn Tiến Bân, 2000. Apiaceae - Họ Hoa tán, Danh lục các loài thực vật Việt Nam, tập 2. Nhà xuất bản Nông nghiệp, Hà Nội: 1094 - 1105.

2. Nguyễn Phương Hạnh, Nguyễn Sinh Khang, Phạm Văn Thế, Nguyễn Đức Thịnh, Chu Thị Thu Hà, Hà Thị Vân Anh, Nguyễn Quốc B́ình, 2017. Một số dẫn liệu về sinh thái, thổ nhưỡng nơi loài Thìa là hóa gỗ leonid (Xyloselinum leonidii Pimenov & Kljuykov) mọc tự nhiên ở vùng núi đá vôi xã Sính Lủng, Huyện Đồng Văn,

Hà Giang. Hội Nghị Khoa học toàn quốc về Sinh thái và Tài nguyên sinh vật lần thứ 7: 1618 - 1623.

3. Nguyễn Tiến Hiệp, Nguyễn Sinh Khang, Phạm Văn Thế, Tô Văn Thảo, Averyanov L.V., Nguyễn Quang Hiếu & Phan Kế Lộc, 2009. Những loài thực vật bị đe dọa tuyệt chủng và hiện trạng bảo tồn chúng ở cao nguyên đá vôi Đồng Văn (tỉnh Hà Giang). Báo cáo khoa học về Sinh thái và Tài nguyên sinh vật, Hội nghị Khoa học toàn

quốc lần 3. Nhà xuất bản Nông nghiệp: 527 - 532.

4. Phạm Hoàng Hộ, 1999. Apiaceae trong cây cỏ Việt Nam, tập 2. Nhà xuất bản Trẻ. Tr. 477-488

5. Trần Huy Thái, Nguyễn Sinh Khang, Phạm Văn Thế, Nguyễn Thị Hiền, Trần Minh Hợi, Nguyễn Đức Thịnh, Trần Thanh An, Đỗ Thị Minh, Nguyễn Phương Hạnh, Chu Thị Thu Hà, Hà Thị Vân Anh, Nguyễn Tiến Đạt, 2012. Thành phần hóa học của tinh dầu Thìa là hóa gỗ việt (Xyloselinum vietnamense Pimenov & Kljuykov) và Thìa là hóa gỗ leonid (Xyloselinum leonidii Pimenov & Kljuykov) ở Việt Nam. Tạp chí Sinh học. 34 (4):464-468.

6. Nguyễn Nghĩa Thìn, 2007. Các phương pháp nghiên cứu thực vật. Nhà xuất bản Đại học Quốc gia Hà Nội. 170 trang.

7. Averyanov L. et al., 2011. Assessment of current natural status of critically endangered species - Paphiopedilum canhii for it’s conservation. 42 pp.

8. Pimenov, M. G. & Kljuykov, E. V., 2006. A new genus of the Umbelliferae from Vietnam with two new species. Komarovia. 4: 124-132